شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید آتش بازی اولین بار در کدام کشور انجام شد؟ و اولین کشوری که مراسم آتش بازی در جشن ها را ابداع کرد کدام کشور بود؟ چرا که در تمام دنیا مراسم آتش بازی به ویژه در مناسبتهای شادی یکی از جذابترین بخشها به شمار میرود که در ایران هم یک جشن مخصوص یعنی چهارشنبه سوری به آن اختصاص دارد. البته که در تولد، عروسی، افتتاحیه و سایر مراسمها هم از لوازم آتش بازی مختلف استفاده میشود. اما اولین بار این مراسم جذاب چه زمانی انجام شد؟ اصلا جشن آتش بازی چطور مراسمی است؟
با ما همراه باشید تا تاریخچه آتش بازی را با هم بررسی کنیم و به همه این سوالها پاسخ دهیم.
در تاریخ نوشته شده که آتش بازی از حدود ۲۰۰۰ سال پیش توی چین شروع شده. یک افسانه وجود داره که میگه اختراع آتش بازی مثل خیلی از اختراعات دیگه در یک اتفاق تصادفی تو آشپزخانه ای توی چین و از ترکیب ذغال چوب، سولفور و نوعی نمک یونی که در آشپزخانه های اون زمان رایج بوده ایجاد شده.
با این وجود، برخی منابع مختلف پیدایش آتش بازی رو یه جور دیگه توصیف کردن:
بعضی منابع اختراع آتش بازی رو در قرن ۹ در طول سلسله سونگ در چین میدونن.
بعضی ها حتی هند رو سرچشمه این اتفاق میدونن و میگن اولین کشوری که آتش بازی توش شروع شده هند بوده. اما جالبه بدونین که هندی ها در سال ۲۰۰۳ این اتفاق رو در روزنامه ملیشون رد کردن و حق امتیاز کشف باروت رو به چینی ها دادن.
پس یه جورایی اولین کشوری که مراسم آتش بازی در جشن ها را ابداع کرد چین بوده.
مخترع فششه یک راهب چینی بوده که حدود ۱۰۰۰ سال پیش در شهر نیویانگ چین زندگی میکرده. مردم محلی هم در دوران سلسله سونگ برای ادای احترام به این راهب معبدی برای پرستشش تاسیس میکنن.
در قرن ۱۳ میلادی مارکوپولو باروت چینی رو به اروپا وارد کرد. در ابتدا این ماده بدون هیچ پیش زمینه جنگی مورد استفاده قرار میگرفت. این ماده در آن زمان بیشتر برای استفاده در جشن های مسیحیان (عید پاک) استفاده میشد. در قرن ۱۴ ام این ماده توسط دریاداران هلندی به طور گسترده وارد اروپا شد. این باروت برای اولین بار در اروپا بیشتر برای کارهای نظامی استفاده میشد. اولین اروپایی هایی که از این پودر برای آتش بازی استفاده کردن ایتالیایی ها بودن.
استفاده از لوازم آتش بازی در ابتدا فقط واسه اعیان و پولدارها بوده و به صورت محدود ساخته میشده. این روند تا قرن ۱۹ ادامه یافت تا کار رسید به جایی که بالاخره اولین کارخانه لوازم آتش بازی در آلمان ساخته شد. پس از قرن ۱۹ و با گسترش جنگ جهانی اول توجه ویژه ای به ترکیبات آمونیوم دار شد و این صنعت با رشد زیادی مواجه شد. در قرن ۱۹ تعداد کارخانه جات لوازم آتش بازی افزایش پیدا کردش. این پدیده رفته رفته به یک تجارت جهانی تبدیل شد که در اون کشورها شروع به رقابت در تولید محصول با کیفیت کردن و به مرور افکت هاشو زیاد و زیادتر کردن. امروزه در آلمان بیش از ۴۰ کارخانه لوزام آتش بازی وجود دارد.
یه آیا میدانید خیلی جالب هم اینجا بهتون بگم: آیا میدانید که کشور چین تقریباً نود درصد از لوازم آتش بازی برای روز استقلال آمریکا رو در تاریخ ۴ جولای تامین میکنه؟!
در ایران هم چند کارخونه مختلف برای تولید لوازم آتش بازی وجود داره که بخش زیادی از نیاز بازار رو تامین میکنه که محصولات خودش رو توسط شرکتهای تامین کننده به بازار عرضه میکنه. اگر میخواین برای فروشگاه خود لوازم آتش بازی موجود کنین بعد از دریافت مجوز فروش لوازم آتش بازی میتونین محصولات مورد نظرتون رو از سایت تولده به صورت عمده سفارش بدین. شرکت تولده یکی از نمایندگان فروش عمده لوازم آتش بازی در ایران است که تنوع بالایی در این محصولات داره.
همون طور که تا اینجا گفته شد این لوازم قبل از استفاده توی موارد نظامی و در جشن ها کاربرد داشته. لوازم آتش بازی ابتدا برای جشن های مسیحیان استفاده میشده. پس از مدتی ایرانیان نیز اون رو وارد جشن های سنتی خودشون کردند. امروزه میتونیم در برج خلیفه، برج ایفل درسال نو بزرگترین و زیباترین آتش بازی ها رو شاهد باشیم. این آتش بازی ها به مرور زمان مدل های خاصی را ایجاد کردن و پیچیده تر و زیباتر شدن.
مدل های هوایی زیبا، اشکال زیبای هندسی مثل دایره و قلب و … از این مدل ها هستند که بعضی از اونها به عنوان لوازم آتش بازی افتتاحیه هم مورد استفاده قرار میگیرن.
درسته که اولین کشوری که مراسم آتش بازی در جشن ها را ابداع کرد چین بود اما تاریخچه آتش بازی در ایران به دوران باستان برمیگرده که از همون موقع توی جشن ها از آتش و آتش بازی استفاده میکردن. در جشنی که امروزه به عنوان چهارشنبه سوری میشناسیم از آخرین شبِ چهارشنبه سال، آتش روشن میکنن و تا صبح روشن نگهش میدارن.
تاجرای ایرانی هم سالهای پیش کم کم به فکر واردات این اقلام به کشور افتادن. مردم با لوازم ریز و ساده آتش بازی، با آتش بازی آشنا شدن و رفته رفته وارد فرهنگمون شد.
فشفشه های روی کیک تولد، فشفشه های سیمی، آبشارهای گرم و سرد برقی از این دسته محصولاتی ریز و کوچیکی هستن که عرض کردم. در گذشته مشاغلی به نام باروت کوبی در ایران وجود داشتند که مواد محترقه را ایجاد میکردن. بیش تر افرادی که در این زمینه فعالیت داشتند در اصفهان بودند و حالا هم یکی از کارخانه های ترقه سازی در ایران، در همین شهر خط تولید لوازم آتش بازی داره.
پس از گذر زمان این شغل توسط پسران صاحبان این مشاغل ادامه یافت و امروزه شاهد دو کارخانه بزرگ در کشور هستیم که هر دوشون تو اصفهان تاسیس شدن. شرکت نارگستر و کارخانه شرکت ناریه سپهر هر دو در ابتدا از کارگاه کوچک شروع کرده اند که به مرور بزرگ شده اند وهم اکنون بزرگترین تولیدکنندگان لوازم آتش بازی در ایران هستند.
لازم به ذکر است که بعضی دیگه از تولید کنندگان لوازم آتش بازی همچون پاچین که متعلق به سپاه است نیز وجود دارن.
همه ما تا حدودی با ایرن رسم آشنا هستیم . اما شاید کمتر با پیششینه آن آشنا باشیم. این جسن از زمان زرتست به ایران برمیگرده. برخی اون رو شکل تحول یافته ای از جشن سده میدونن. همچنین گذر از آتش رو به داستان عبور سیاوش از آتش در شاهنامه مرتبط میدونن. این جشن در ایران دارای تاریخ کهنی هست که در نوشته های گذشته تعاریف مختلفی از آن شده است که حاکی از تغییر و تحولات این جسن در طی سال های گذشته است.
مراسمات قاشق زنی، آجیل مشکل گشا و شال اندازی بعضی دیگه از رسم هامون هستن که به مرور ایجاد شده اند و هم اکنون متاسفانه کمتر دیده میشه اما بخش آتش بازی مهمترین کاریه که در این مناسبت همجنان اجرا میشه و پرطرفدارترین لوازم آتش بازی چهارشنبه سوری در این ایام بسیار پرفروش هستند.